Η υγιής και η νόθος πνευματικότης - Μέρος Στ'

 

Ἀρχιμανδρίτης Ἀρσένιος Κατερέλος
Ἡγούμενος Ἱ. Μονῆς Ἁγίου Νικολάου Δίβρης Φθιώτιδος

Η ΥΓΙΗΣ ΚΑΙ Η ΝΟΘΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΣ - ΜΕΡΟΣ ΣΤ´
(121 Ν-6) 

ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΙΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΝ ΣΤΑΘΜΟΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΔΡΥΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, ΠΩΓΩΝΙΑΝΗΣ ΚΑΙ ΚΟΝΙΤΣΗΣ

 

ΜΕΡΟΣ ΣΤ´

Π. ΙΩΗΛ - ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΕΒΔΟΜΗ: Ἄς κλείσωμε, π. Ἀρσένιε, τό ὅλο θέμα τῆς ''Ὑγιοῦς καί Νόθου Πνευματικότητος'', λέγοντάς μας ὅ,τι ἄλλο ἐπιπρόσθετο θέλετε πρός οἰκοδομήν τῶν πιστῶν καί εὐσεβῶν ἀκροατῶν. Αὐτό, ἄς ἐκληφθῆ ἀπό τήν ἀγάπη σας ὡς ἡ ἑβδόμη καί τελευταία ἐλευθέρα καί γενική ἐρώτησις.

Π. ΑΡΣΕΝΙΟΣ: Πόθεν ἄρξομαι, π. Ἰωήλ, ἀναφέρειν κάποιες ἄλλες πτυχές τοῦ ἐν λόγῳ θέματος;

Μία ἀκόμη βασική παράμετρος εἶναι ἡ σωστή χρῆσις τῆς οἰκονομίας, οὕτως ὥστε αὐτή ὄντως νά εἶναι κατά Θεόν καί νά μήν ἐκπίπτη σέ ὀλεθρία παρανομία.

Κατ᾽ ἀρχάς, ''οἰκονομία'' εἶναι ἡ πρόσκαιρος καί ἔλλογος ἀπόκλισις ἀπό τήν ἐφαρμογή τῆς ''ἀκριβείας'' τῶν Ἱερῶν Κανόνων, τῆς παραδόσεως, κλπ., πρός σωτηρίαν τῶν ψυχῶν.

Προφανῶς, αὐτό δέν ἀνήκει στήν ἁρμοδιότητα ὅλων, ἀλλά μόνον τῶν πεφωτισμένων, ἐμπείρων, εἰδικῶν καί ὑπευθύνων, οἱ ὁποῖοι ἁρμοδίως πρέπει νά χειρίζωνται τίς δύσκολες καί λεπτές αὐτές καταστάσεις.

Κατά τήν οἰκονομία, ἔχομε μέν ἀπόκλισι ἀπό τόν κανόνα, ἀλλ᾽ ἐπ᾽ οὐδενί πρέπει νά ξεφεύγωμε ἀπό τόν σωστικό σκοπό του. Ἔτσι, δέν γίνεται τελικά παρέκκλισις ἀπό τό πνεῦμα τοῦ κανόνος, ἀλλά μόνον ἀπό τό γράμμα αὐτοῦ. Καί φυσικά αὐτή ἡ τροποποίησις ἑνός κανόνος δέν σημαίνει ἀντικατάστασί του ἤ ἀλλαγή του. Μόλις δηλαδή ξεπερασθῆ ἡ ἐν λόγῳ συγκυρία, ἡ ὁποία ἐπιβάλλει τήν διαφοροποίησι, πάλιν ἐφαρμόζεται ἡ ἀκρίβεια τοῦ κανόνος.

Πέραν τούτων βέβαια, καί σέ προσωπικό ἐπίπεδο στόν καθημερινό πνευματικό μας ἀγῶνα, πρέπει ἔχοντες πνεῦμα ταπεινό, νά ἀσπαζώμεθα ἐσωτερικά ὅλες τίς ἐπιταγές τῆς Ἐκκλησίας μας. Νά ἔχωμε ὡς ἰδεατό στόχο τήν ἐφαρμογή ὅλων τῶν ἐντολῶν. Ἀλλοιῶς ''μετράει'' στόν Θεό ἐάν κάτι δέν καταφέρωμε, λόγῳ ἀδυναμίας καί ἐλλείψεως ἀγωνιστικότητος, ἀλλά ταπεινά, χωρίς ἀπελπισία καί μελαγχολία, τό παραδεχόμεθα καί ἔμπρακτα συνεχίζομε τόν ἀγῶνα γιά νά τό ξεπεράσωμε καί ἀλλοιῶς ἄν κάτι δέν τό ἐφαρμόζωμε λόγῳ ἀδιαφορίας, περιφρονήσεως ἤ καί πεισματικῆς μας ἀντιθέσεως ἔναντι κάποιας εὐαγγελικῆς ἐντολῆς. Ἔχει τεράστια διαφορά ἡ μία κατάστασις ἀπό τήν ἄλλη.

Στήν μέν πρώτη περίπτωσι ἔχομε πλούσιο ὑλικό γιά ταπείνωσι τῶν ἀρχαρίων - ἄλλο βέβαια εἶναι ἡ πλουτοποιός ταπείνωσις - ἐνῷ στήν δευτέρα προτεσταντίζομε ὀρθοδόξως, κάτι πού ἀποτελεῖ μία μεγάλη καί συνεχῶς αὐξανομένη μάστιγα, ἡ ὁποία εἶναι ἐκκολαπτήριο πολλῶν σημερινῶν μικρῶν ὀρθοδόξων ''παπῶν'', πού θέλουν νά λέγωνται ᾽Ορθόδοξοι Χριστιανοί.

Ἔλεγε ἕνας Γέροντας τό ἑξῆς σοφό: «Ἐγώ στά καλογέρια μου ἐξασκῶ οἰκονομία σέ ὅ,τι δέν μποροῦν νά κάνουν λόγῳ ἀδυναμίας. Σέ ὅ,τι ὅμως ἀντιδροῦν λόγῳ ἰδίου θελήματος, εἶμαι κάθετος».

Φυσικά, εἰς τά τῆς Πίστεως ''οὐ χωρεῖ συγκατάβασις''. Ἐκεῖ δέν ὑπάρχει καμμία οἰκονομία.

Ἐπίσης, ἕνα ἄλλο σημεῖο πού πρέπει νά προσέξωμε εἶναι ὅτι τό καλό ὄνομα κάποιων μέσα στήν Ἐκκλησία δέν ἀνταποκρίνεται πάντα μέ τήν πραγματικότητα, μέ κάποια ἀπό τά διαλαλούμενα χαρίσματα πού τούς ἀποδίδονται. Αὐτό θέλει πολλή προσοχή καί σύνεσι γιατί μπορεῖ νά προκύψουν στήν πορεία ὀλέθριες ἐπιπτώσεις σέ πνευματικῆς φύσεως θέματα, σέ προσωπικές ἐπιλογές καί σέ ἄλλα θέματα (ἐπαγγελματικά, διαπροσωπικά, οἰκονομικά, ὑγείας, κλπ.).

Ἔλεγε ὁ Γέροντας Παΐσιος: «Ὁ κόσμος σήμερα δέν ἔχει πολλές ἀπαιτήσεις ἀπό τόν παπᾶ. Ἐάν τόν δῆ νά εἶναι λίγο ἐνάρετος, νά ἔχη ἀγάπη, ἐγκράτεια καί νά εἶναι ἀφιλάργυρος, τόν ἀνεβάζει στά ὕψη». Αὐτό ὅμως τό ''ἀνέβασμα στά ὕψη'', ἐάν δέν προσέξη ὁ ἱερέας, ὁ μοναχός, κλπ., ἐγκυμονεῖ πολλούς κινδύνους, καί γιά τόν ἴδιο, καί γιά τόν κόσμο.

Ἄν ἀπό ἀρρωστημένη εὐλάβεια ἀποδίδωμε σέ κάποιους χαρίσματα ὑπερφυσικά πού δέν ὑπάρχουν ἐξ ἀντικειμένου, αὐτό ἐγκυμονεῖ πλεῖστες ὅσες παγίδες. Ἐδῶ τήν ἔχει καλά στημένη τήν παγίδα του ὁ Διάβολος. Ἄν ὁ ''χαρισματοῦχος'' δῆθεν ρασοφόρος δέν προσέξη τόν ἑαυτό του καί τούς ἄλλους, ἐάν ἔχη μέσα του κάποιον κρυφό ἐγωϊσμό, ἐάν σιγά-σιγά ὑπούλως καί ἱεροκρυφίως ἀρχίση νά ἐπηρεάζεται καί νομίζη ὅτι κάποιος εἶναι, ἔστω καί ἐάν δέν τό δείχνη ἐξωτερικά, τότε ὁ Διάβολος ἐπέτυχε μεγάλη νίκη κατά τοῦ ἰδίου καί ἄλλων πολλῶν ἀνθρώπων πού ἐπηρεάζονται ἀπό τόν ἐν λόγῳ Γέροντα. Εἴθε ὁ Θεός νά βάλη τό χέρι του καί νά ὑπερκαλύψη τά δημιουργούμενα πνευματικά χάσματα, ὀλισθήματα καί ἀτοπήματα.

Ἄλλο ''καλός μοναχός'' καί ἄλλο ''χαρισματοῦχος μοναχός'', ὅπως ἦσαν ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ὁ Γέρων Παΐσιος, κλπ.

Μία ἄλλη μάστιγα σήμερα εἶναι ὅτι ἀρκετοί Χριστιανοί θέλουν καί τόν Χριστό καί τόν κόσμο. Γι᾽ αὐτό συσχηματίζονται ἀνάλογα, μέ τίς ἡμέρες, τίς ὧρες, τίς καταστάσεις, τά περιβάλλοντα. Ἀλλάζουν συμπεριφορά, στύλ, ὕφος, ροῦχα, ἐμφάνισι, νοοτροπία, κλπ., κατά τό ''ὅπου φυσάει ὁ ἄνεμος''. Αὐτό ὅμως δέν εἶναι ὑγιής καί θεοφιλής πνευματικότης.

Τέτοια φαινόμενα ἐναλλασσομένων ἀντιθέσεων παρατηροῦνται σέ κάποιους Χριστιανούς, παραδείγματος χάριν μετά ἀπό μία ἐπίσκεψί τους σέ κάποιους σεβαστούς Γεροντάδες. Ὅσον χρόνο εὑρίσκονται στό περιβάλλον τοῦ Γέροντα, καί ἰδιαίτερα ὅσο συνομιλοῦν μαζί του, τούς βλέπεις καί τούς ''χαίρεσαι''. Ἀμέσως ὅμως μετά, μόλις ἀπομακρύνωνται καί ἀλλάξουν περιβάλλον καί δέν γίνωνται ἀντιληπτοί, δέν τούς ἀναγνωρίζεις. Νομίζεις ὅτι κάνουν λάθος τά μάτια σου καί τά αὐτιά σου. Ὁ πραγματικός Χριστιανός ὅμως εἶναι παντοῦ πραγματικός Χριστιανός.

Ἐγνώριζα μία ψυχή, πού σέ ἀρνητικά περιβάλλοντα ἦτο πολύ προσεκτική καί ὁμολογιακή, ἐνῷ στά πνευματικά δέν ἐπρόσεχε καί τόσο πολύ σέ κάποιες λεπτομέρειες λόγῳ ἀθωότητος. Αὐτή ὅμως ἡ ψυχή στά μάτια τοῦ Θεοῦ ἦτο πολύ ψηλά καί ὁ Θεός τήν εὐλόγησε, ἐν ἀντιθέσει μέ ἄλλες περιπτώσεις πού κάποιοι ἦσαν μέν πολύ προσεκτικοί σέ πνευματικά περιβάλλοντα, στά μή πνευματικά ὅμως, ἤ δέν εἶχαν ὁμολογιακό ὑγιές πνεῦμα, ἤ ἀκόμη καί συσχηματίζοντο ἐντελῶς!...

Ἐπίσης, πρέπει νά προσέχωμε τίς συναναστροφές μας, τήν ψυχαγωγία μας, τά θεάματα πού βλέπομε, κλπ. Ὅταν ὅλην τήν ἡμέρα γυρίζωμε ἄσκοπα, πῶς μετά μπορεῖ νά συγκεντρωθῆ ὁ νοῦς μας στήν προσευχή; Πρέπει νά δίνωμε περιεκτική βοήθεια στήν προσευχή, δηλαδή νά ἔχωμε νῆψι. 

Ἡ ὕπαρξις καί ἡ παρακολούθησις π.χ. τῆς τηλεοράσεως εἶναι ἀδιανόητη γιά κάποιον πού θέλει νά ἔχη ἀκραιφνῶς γνησία πνευματική ζωή καί πρόοδο στήν προσευχή. Διότι, ἐκτός τοῦ βρωμεροῦ-παραπλανητικοῦ περιεχομένου πού προβάλλει, ὅπου δέν ὑπάρχει κατά κανόνα δυνατότητα ἐπιλογῆς, δημιουργεῖ στόν νοῦ μας ἀντιπρότυπα. Δι᾽ αὐτῆς ἀπομονώνονται οἱ ἄνθρωποι, ἀδρανοποιεῖται ὁ ἐγκέφαλος, κλπ.

Μᾶς ἔλεγε κάποια φορά ὁ Γέρων Παρθένιος, ὁ ἡγούμενος τῆς Μονῆς Ἁγίου Παύλου τοῦ Ἁγίου Ὄρους: «Κάποιες φορές πηγαίνω νά κλαδέψω ἀμπέλια, κλπ. Μετά ὅμως, τό βράδυ, ὅταν πάω νά προσευχηθῶ, νά πῶ τήν ''εὐχή'', ὁ πειρασμός μερικές φορές προσπαθεῖ νά μοῦ φέρη σκηνές ἀπό τό κλάδεμα καί μοῦ δίνει ''συμβουλές'' πῶς θά τό κάνω καλύτερα. Καί λέω στόν ἑαυτό μου ''ἐάν ἐμένα μοῦ φέρνη τέτοιες εἰκόνες, τότε τί γίνεται μέ τόν κόσμο πού ξοδεύει ὧρες ὁλόκληρες στήν τηλεόρασι καί σέ ἄσχημα θεάματα;»

Καί τοῦ εἶπα: «Ἐάν ἐσεῖς, Γέροντα, λέτε ἔτσι γιά τόν ἑαυτό σας, τότε τί νά ποῦμε ἐμεῖς;» Καί μοῦ ἀπήντησε μέ ἁπλότητα: «Τό λέω γιατί μοῦ συμβαίνει, γι᾽ αὐτό τό λέω. Ἐάν δέν μοῦ συνέβαινε, δέν θά τό ἔλεγα». Ἐάν λοιπόν ὁ Γέρων Παρθένιος, μέ τόσες ἐμπειρίες καί τέτοια πνευματική κατάστασι λέγη ἔτσι, τότε ἄς μή τολμᾶμε νά λέμε ἐμεῖς ὅτι δῆθεν δέν ἐπηρεαζόμεθα καί δέν βλαπτόμεθα ἀπό πολύ χειρότερες παραστάσεις, πού μάλιστα δέν τίς προσλαμβάνομε ἐξ ἀνάγκης λόγῳ κάποιας δουλειᾶς, ἀπαραίτητης ἐνασχολήσεως, κλπ., ἀλλά λόγῳ τῆς ἰδικῆς μας ἁμαρτωλῆς ἐμπαθοῦς ἐπιλογῆς καί τακτικῆς.

Ἐπίσης, πρέπει νά προσέχωμε τίς διαπροσωπικές μας σχέσεις. Μέ ὅποιους δέν ταιριάζομε νά κρατᾶμε ἀποστάσεις ἀσφαλείας χωρίς νά χολοσκᾶμε καί χωρίς διαπληκτισμούς. Τούς ἄλλους, τίς πιό πολλές φορές, δέν μποροῦμε νά τούς ἀλλάξωμε. Γι᾽ αὐτό τό μόνο πού μᾶς ἀπομένει νά κάνωμε εἶναι νά περιφρουρήσωμε μετά διακρίσεως τόν ἑαυτό μας.

Εἶχε πάει μία φορά μία ψυχή στόν Γέροντα Παΐσιο καί τοῦ ἔλεγε: «Μά καλά, νά μή μέ καταλαβαίνη ὁ α´, ὁ β´, οὔτε ἡ οἰκογένειά μου; Πάω νά σκάσω. Δέν μπορῶ νά τό ἐξηγήσω». Καί ἐπειδή σέ γενικές γραμμές εἶχε δίκιο, τοῦ λέγει ὁ Γέρων Παΐσιος: «Καί σύ εὐλογημένε, γιατί δέν καταλαβαίνεις ἐπί τέλους ὅτι δέν μποροῦν οἱ ἄλλοι νά σέ καταλάβουν;» Καί ἔτσι ἠρέμησε ὁ ἄνθρωπος.

Π. ΙΩΗΛ: Πολύ ὡραῖο!

Π. ΑΡΣΕΝΙΟΣ: Σαφῶς.

᾽Επίσης νά προσέχωμε τούς λογισμούς μας, γιατί αὐτοί καθορίζουν τήν ὑπόλοιπη πνευματική μας συμπεριφορά.

Νά μή ἀποδίδωμε σέ φυσικά ἤ τεχνητά φαινόμενα ὑπερφυσική προέλευσι. Ὅταν π.χ. στό δωμάτιο ἤ στήν στέγη τοῦ σπιτιοῦ μας γίνωνται διάφορες συστολές-διαστολές καί προξενοῦνται θόρυβοι, νά μή τούς ἀποδίδωμε σέ δαίμονες, κλπ.

Ἦταν ἕνας πολύ ἁπλός ἄνθρωπος πού ἐδούλευε σέ κάποιο θερμοκήπιο στήν Κρήτη. Ἐπειδή δέ ἐκεῖ ἔβαζαν διάφορα φάρμακα γιά νά μεγαλώσουν γρήγορα τά κηπευτικά (ἀγγουράκια, κλπ.), ἔκαναν κρά-κρά-κρά, ἰδίως τήν νύκτα, λόγῳ τῆς ταχυτάτης - ἀπαράδεκτης βέβαια - αὐξήσεώς τους. Μέχρι τό πρωΐ εἶχαν σχεδόν μεγαλώσει. Σκεφθῆτε τώρα τόσα καί τόσα ''κρά'' νά ἀκούγωνται ἀπό ἑκατοντάδες κηπευτικά ὅλην τήν νύκτα. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος αὐτός ἐπῆγε στόν Γέροντα Παΐσιο, τοῦ λέει μέ ἀγωνία καί φόβο: «Γέροντα, ἀφῆστε, στήν Κρήτη εἶχα πόλεμο ἀπό τά δαιμόνια. Ὅλην τήν νύχτα ἔκαναν κρά-κρά-κρά καί δέν μποροῦσα νά κλείσω μάτι!»

Ἐδῶ βλέπομε ὅτι ἡ φυσική ἁπλότης, ὄχι ἡ κατά Θεόν, μπορεῖ νά ὁδηγήση σέ κωμικοτραγικά φαινόμενα...

Ἕνα ἄλλο χαρακτηριστικό ἰδίωμα τῆς ὑγιοῦς πνευματικότητος εἶναι ἡ ἀποφυγή τῶν ἀξιωμάτων, ὅσο ἐξαρτᾶται ἀπό τήν πλευρά μας. Συνήθως, ἀνεξαρτήτως τῶν προφάσεων καί τῶν δικαιολογιῶν, πού πολλές φορές φαίνονται πάρα πολύ ''συγκινητικές'' καί ''ὠφέλιμες'', ὅποιος διακαῶς ἐπιθυμεῖ ἀναγνώρισι ἀπό τούς ἄλλους, ''προαγωγή'', ''πνευματική καριέρα'' καί ἄλλα πνευματικά ἀξιώματα, αὐτός στό βάθος-βάθος συνήθως ἔχει εἴτε ὑπαρξιακή πνευματική διαρροή ἕως καί ὑπαρξιακό κενό. Καί αὐτό ἐπειδή ἔχει κάποια πνευματική ἔλλειψι, ἤ κατά τήν φρᾶσι τοῦ Γέροντος Παϊσίου ''τὄχει χαμένο'' - ἐννοεῖται ὑπό τήν πνευματική ἔννοια. Γι᾽ αὐτό συχνά ὁ ἄνθρωπος αὐτός ἔχει τέτοιου εἴδους ἀγωνίες καί λύπη. Καί κατά τόν ἴδιο Γέροντα : «Ὅταν ἔχης λύπη, κάτι σοῦ λείπει».

Ἀλλά καί γενικώτερα ἡ ὅλη πνευματική μας ζωή, γιά νά εἶναι ὑγιής, χωρίς πάσης φύσεως παρενέργειες, πρέπει νά ἔχη τήν γεῦσι τῶν Ἄνω. Ποιές εἶναι οἱ παρενέργειες; Ποικίλες, φανερές, κρυφές, ἁπλές, σύνθετες, ἀπροσδιόριστες, κλπ. Ὅπως ζήλειες, πού πολλές φορές ἐνδύονται τόν μανδύα τοῦ ἐνδιαφέροντος γιά τόν ἄλλο πού ζηλεύομε, διάφορα κόμπλεξ, κλπ., καί ἄλλα ἐμπαθῆ ἐσωτερικά ''αὐτοτηγανίσματα''... 

Λέγουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες - ὧδε ὁ ρεαλισμός - πῶς μπορεῖς νά καταφρονήσης τά κάτω ἄν δέν γευθῆς τά ἄνω; Ἄν εἶσαι ἄγευστος τῶν ἄνω τό νά περιφρονῆς τά κάτω, ἔστω καί μέ φιλότιμο, εἶναι ἀναπόφευκτο νά ὑπάρχουν μέσα σου αὐτό πού λέμε ''ἀνεκπλήρωτες ἐπιθυμίες, κρυφοί ἁμαρτωλοί πόθοι, πού, ἀνεξαρτήτως τό πόσο ἐμπαθεῖς εἶναι, θά σέ κατατρώγουν λίγο-πολύ, ἀργά-γρήγορα, ψυχικά-πνευματικά-ὀργανικά σάν τό σαράκι τό ξύλο.

Ἐάν δέν ὑπάρχη τό ἀντίβαρο τῆς ἡδονικῆς αἰσθήσεως τῆς ἀκτίστου θείας Χάριτος, τότε συνήθως ἀναφύονται στήν πρᾶξι πολλαπλά προσωπικά προβλήματα, προϊόντα ἐσωτερικῶν ἀλληλοσυγκρουομένων καί ἀλληλομαχομένων δυνάμεων, πού δημιουργοῦν ἀνεξέλεγκτες ''αὐτεντατικές'' καταστάσεις-συγκρούσεις, παραμορφώσεις καί διαταραχές στό βαθύτερο εἶναι μας.

Ἤ ὁ Χριστός πού ὑπεσχέθη τό «... ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ... ποταμοί ρεύσουσιν ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ὕδατος ζῶντος» (Ἰωάν. ζ´, 38) εἶναι ψεύστης, ἤ ὑπάρχει πρόβλημα στόν ἐσωτερικό προσωπικό πνευματικό μας ''μηχανισμό''. Ὑπάρχουν ἑπομένως διάφορες ''σκουριές''. Καί ἀντίστροφα τώρα, λόγῳ αὐτῶν τῶν ''σκουριῶν'' ὁ Θεός καί νά θέλη δέν μᾶς δίνει τελικά πνευματικές χαρές διότι θά μᾶς βλάψουν πνευματικά. Θά πάρουν τά μυαλά μας ἀέρα.

Ἐπίσης, εἶναι κρῖμα, ἐνῷ ἀγωνιζώμεθα, λόγῳ τῆς λανθασμένης στάσεώς μας νά στερούμεθα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ. Καί ἐνῶ ἀδολεσχοῦμε μέ διάφορα τυπικά, μελέτες, προσευχές, κλπ., νά μή προκύπτουν πνευματικοί καρποί, νά μή ἀποκτοῦμε μέσα μας ἐνεργό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Προσοχή λοιπόν στά παγιωμένα λανθασμένα ἐσωτερικά μας πνευματικά θεμέλια.

Ἀκόμη, πρέπει νά εἴμαστε μέλισσες, νά ψάχνωμε γιά τό καλό, τό γνήσιο, τό αὐθεντικό, καί ὄχι μυῖγες πού ἐπαναπαύονται στίς ἀκαθαρσίες. Ὁ νοῶν νοείτω.

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι σάν τό τζάκι. Ἄλλοι ἀπολαμβάνουν τήν φωτιά καί τήν ζεστασιά καί ἄλλοι παίρνουν τήν στάχτη...

Τό ὀρθοδόξως πολιτεύεσθαι σημαίνει ἀεί σχοινοβατεῖν. Ὅλοι οἱ Χριστιανοί καλοῦνται νά εἶναι ἀσκηταί καί ὄχι μόνον οἱ μοναχοί.

Ὅποιος ἀγωνίζεται σωστά, ὅσο προχωράει, τόσο καί περισσότερο ἀποκτᾶ τήν ἱκανότητα νά βλέπη πόσο πίσω εἶναι. Ὅσο ἀνεβαίνομε παλεύομε μέ πιό δυνατούς καί ὑπούλους ἀντιπάλους.

Τό κέρδος τῆς ὑγιοῦς πνευματικότητος δέν εἶναι ἁπλῶς ὁ σωστός καί δυνατός πνευματικός ἀγώνας, ἀλλά ἡ πλουτοποιός ταπείνωσις πού προκύπτει ἀποκλειστικά μόνον μέσῳ αὐτοῦ. Τότε ὁ ἄνθρωπος ζεῖ τόν ἀκόρεστο κορεσμό τῆς πνευματικῆς ζωῆς ξεφεύγοντας ἀπό τά πλοκάμια τῆς ἁμαρτωλῆς ἀνεπαρκείας.

Καί φυσικά ἡ θεοποιός ταπείνωσις συνίσταται εἰς τήν ἐπίγνωσιν τῆς δόξης-ἐμπειρίας τοῦ Θεοῦ καί εἰς τήν πλήρη συναίσθησι τῆς ἰδικῆς μας ἀνθρωπίνης παντοειδοῦς ἀδυναμίας.

Γιά νά συμβοῦν ὅμως ὅλα αὐτά ἀπατεῖται νά προηγηθοῦν οἱ προαγωγικοί πειρασμοί, δηλαδή οἱ πειρασμοί νά εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς Θείας Προνοίας καί ὄχι ἰδικῆς μας ὑπαιτιότητος, διότι στήν τελευταία περίπτωσι θά εἶναι ὀπισθοδρομικοί. Χωρίς προαγωγικούς πειρασμούς δέν ἀποκτᾶται ἡ γνῶσις τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Θά εἴμαστε μία ζωή νόθοι.

Γιά νά ἐπιτύχωμε ὅλα αὐτά πρέπει διά βίου νά μετανοοῦμε καί νά ἀπαλλασσώμεθα ὁλοένα καί περισσότερο ἀπό τόν παλαιό μας ἑαυτό, τά πάθη μας. Αὐτός εἶναι ἕνας ἀγώνας ἀτέλεστος μέ ἀσύλληπτες χαρές καί πνευματικές ἡδονές, πού τίς ''βρέχει'' - στέλνει ὁ Θεός ὅταν ἀγωνιζώμεθα σύμφωνα μέ τήν ὑγιᾶ Ὀρθόδοξη πνευματικότητα.

Γιά νά βροῦν δέ οἱ εὐσεβεῖς ἀκροατές τοῦ Ράδιο-Δρυινούπολις ἐφηρμοσμένα ὅλα αὐτά τά στοιχεῖα πού περιληπτικά ἀναφέραμε, ὅπως καί πολλά ἄλλα πού δέν ἐπρολάβαμε νά ἐκθέσωμε, τούς συνιστοῦμε, ἐκτός τῶν ἄλλων, νά ἐντρυφοῦν καί εἰς τούς βίους τῶν Ἁγίων. Ἐκεῖ, σέ αὐτά τά θεοκατευθυνόμενα ''ἐνυπόστατα πνευματικά ἀνοικτά βιβλία'' θά μποροῦν νά εὑρίσκουν σέ ὅλες τίς διαστάσεις αὐτό πού λέμε ''ἀτέλεστο ὑγιᾶ Ὀρθόδοξο πνευματικότητα''.

Αὐτά π. Ἰωήλ. Θερμές εὐχαριστίες πρός κάθε κατεύθυνσι. Συγχωρήσατέ με πάντων ἕνεκεν. Παρακαλῶ, εὔχεσθε.

Π. ΙΩΗΛ: Τί ἀνταποδώσωμεν ὑμῖν περί πάντων ὧν ἀνταπεδώκατε, π. Ἀρσένιε, ἡμῖν; Παρακαλοῦμε νά εὔχεσθε γιά τήν Μητρόπολί μας καί γιά τούς ἀκροατάς τοῦ Σταθμοῦ μας, πού εἶμαι σίγουρος ὅτι ἐπῆραν πολύτιμα ἐφόδια ἀπό τά λεγόμενά σας.

Π. ΑΡΣΕΝΙΟΣ: Νἆναι εὐλογημένο.

Καί πάλι σᾶς εὐχαριστῶ ὅλους. Ὁ Θεός μαζί μας.

Π. ΙΩΗΛ: Ἀμήν.