Η πλάνη του Καλλιστράτου
Σύγχρονες Ἁγιορείτικες μορφές
Δανιήλ Κατουνακιώτης
Κάτι τέτοιο συνέβη και στον Αγιοσαββίτη μοναχό π. Καλλίστρατο. Επί σαράντα έτη αγωνιζόταν ασκητικά γεμάτος ένθεο ζήλο τόσο στη Μονή του Αγίου Σάββα, όσο και σε άλλα ερημικά μέρη της Παλαιστίνης, όπως λ.χ. σ’ ένα σπήλαιο στο «Κοράκι» κοντά στο όρος Νεβώ, όπου ενταφιάσθηκε ο Μωϋσής. Παρ’ όλο που είχε σημειώσει νίκες και τρόπαια κατά του αοράτου εχθρού, προς το τέλος της ζωής του υπέπεσε σε πλάνη. Δεχόταν ως θεϊκή την σατανική ενέργεια που τον επισκεπτόταν σε ώρες προσευχής και του έφερνε κάποιο συγκλονισμό στην ύπαρξή του.
Γινόταν, ας πούμε, η Ακολουθία του Όρθρου, και ξαφνικά έβλεπαν οι άλλοι μοναχοί τον π. Καλλίστρατο να κινείται και να δονείται και να κλονίζεται ολόκληρος. Σε σχετικές συζητήσεις και παρατηρήσεις ήταν έτοιμος να αμυνθεί και να υποστηρίξει πως οι εκδηλώσεις αυτές οφείλονταν σε πλούσια επίσκεψη της θείας Χάριτος. Παρέπεμπε μάλιστα και στο εδάφιο Ιωάν. 11, 33 – «Ιησούς ουν ως είδεν αυτήν (την Μαρίαν, την αδελφή του Λαζάρου) κλαιούσαν και τους συνελθόντας αυτή Ιουδαίους κλαίοντας, ενεβριμήσατο τω πνεύματι και ετάραξεν εαυτόν».
Είναι παλαιά συνήθεια να προσπαθούν όλοι οι πλανεμένοι να κατοχυρώνουν την πλάνη τους ή την αίρεσή τους με αγιογραφικά εδάφια. Το ίδιο κάνουν και οι αιρετικοί Πεντηκοστιανοί, που πιστεύουν πως όταν τους επισκέπτεται με ορμή το «Άγιον Πνεύμα», δονούνται υπερβολικά στο σώμα και μπορεί να πέσουν και κάτω και να κυλιώνται στο έδαφος! Και μη χειρότερα!
Οι Πατέρες της Μονής σκανδαλίζονταν πολύ με την περίπτωσή του. Τον νουθετούσαν. Ζητούσαν να διορθωθεί. Αλλά δεν είχαν την πνευματική δύναμη να τον πείσουν ότι πρόκειται για πλάνη. Ο ίδιος ενώ παραδεχόταν ότι προέρχονταν οι δονήσεις από θεία ενέργεια, δεν αποκλείεται μερικές φορές να αμφέβαλλε κάπως. Και έχοντας ακούσει για την διορατικότητα του Αγιορείτου γερο-Δανιήλ, απεφάσισε να ζητήσει τη γνώμη του.
Στις 28 Μαρτίου του 1911 ετοίμασε μια εκτεταμένη επιστολή και την έστειλε στα Κατουνάκια. Εκεί περιέγραφε με κάθε λεπτομέρεια την περίπτωσή του. Περιέγραφε και τον σκανδαλισμό των αδελφών, που δεν μπορούσαν να διακρίνουν τα σημεία της Χάριτος!... Και ζητούσε να του υποδειχθεί τρόπος, ώστε να αποφεύγει αυτόν τον σκανδαλισμό.
Στις 2 Απριλίου ο σοφός Γέροντας των Κατουνακίων ετοίμασε την απάντησή του. Σ’ αυτή κάνει πολύ λόγο για τα σκιρτήματα που οφείλονται στη θεία χάρη και για τις άλογες κινήσεις και ταραχές του σώματος που προέρχονται από την πλάνη.
Με δυνατά επιχειρήματα του δείχνει ότι τα ιδικά του «αλλόκοτα κινήματα και οι σπαραγμοί του σώματος» κάθε άλλο παρά θεϊκά είναι.
Του εξηγεί για τις προϋποθέσεις που έχει η «απλανής κοινωνία της χάριτος». Δηλαδή για την πραγματική απάρνηση του κόσμου, για την τελεία υποταγή και αφοσίωση στον έμπειρο Γέροντα, για την πλήρη εκκοπή του ιδίου θελήματος, για την αγόγγυστο υπομονή των πάσης φύσεως πειρασμών, για την ανελλιπή άσκηση του καθημερινού μοναχικού κανόνος, για την καθαρά εξομολόγηση…
Του υπενθυμίζει τις γνώμες των μεγάλων Νηπτικών και κυρίως του αγίου Γρηγορίου του Σιναΐτου: Στον καιρό της προσευχής να μη παραδεχώμεθα ούτε φως ούτε φωτιά ούτε σχήμα Χριστού ή Αγγέλου, αλλά να διατηρούμε το νου μας άχρωμο, ασχημάτιστο, άμορφο, αφάνταστο.
Η εμφάνισις της θείας χάριτος σαν «φως ανατέλλον» ή σαν «έντρομος αγαλλίασις» είναι γνωστή στον πονηρό δαίμονα, ο οποίος παρουσιάζει στους «μη κεκαθαρμένους» παραπλήσιους τύπους και ενέργειες, και τους παραπλανά, χωρίς να το αντιληφθούν.
Η παρουσία γνησίων σημείων της χάριτος στους αγωνιστάς, μπορεί να οδηγήσει αργότερα, όταν λείπει ο απλανής πνευματικός οδηγός, σε πλάνη. Ο εχθρός γνωρίζει να τους εξαπατά και να τους κλέπτει «υποκρύφως». Ο αρχέκακος όφις είναι σε θέση να παραμορφώσει την υψηλή υπόθεση της νοεράς προσευχής. Και είναι ενδεχόμενο να νομίζει κάποιος πως έγινε ησυχαστής και όμως να καταντά «φανταστής» και παίγνιο των πονηρών πνευμάτων.
Του τονίζει επίσης ότι με την ενέργεια της χάριτος ο άνθρωπος γίνεται νηφάλιος, γαλήνιος, ατάραχος ψυχικά και σωματικά, σεβάσμιος. Και μάλιστα πολλές φορές ακινητοποιείται εντελώς το σώμα, ενώ ο νους αρπάζεται σε θεϊκές αναβάσεις και θεωρίες. «Πολλών γαρ Αγίων τα σώματα κατά τον καιρόν της προσευχής θεαθέντα υπό άλλων εναρέτων ανδρών εφαίνοντο ωσεί νεκρά και ακίνητα, και όταν έπαυεν εκείνη η θεία ενέργεια ήρχοντο εις εαυτούς». Και ποτέ δεν συνέβη να εμφανίζουν οι Άγιοι τέτοιες κινήσεις, που μονάχα σκάνδαλο προξενούν και όχι ωφέλεια.
Σε μία παράγραφο της επιστολής ο γερο-Δανιήλ κάνει μία χαριτωμένη παρατήρηση: «Αν νομίζεις, π. Καλλίστρατε, πως είναι ορθή και άψογη η συμπεριφορά σου, τότε ας την μιμηθούν και οι άλλοι εξήντα Πατέρες του Μοναστηριού σας, και ας αρχίζουν όλοι να δονούνται και να ταράζονται στις Ακολουθίες και στις Λειτουργίες, και φαντάσου τι έχει να γίνει τότε»!
Του υπογραμμίζει και τον άλλο κανόνα, ότι η θεία χάρις που ενοικεί στην καρδιά ενός θεοφόρου ανθρώπου συνηθίζει να εκδηλώνει τις ενέργειές της και τις θεοφάνειες όχι ανάμεσα στους ανθρώπους, αλλά στη μοναξιά, στο κελί ή στην έρημο.
Αφού ο θεοφώτιστος Γέροντας με πολλά επιχειρήματα αποκαλύπτει την πλάνη του, στο τέλος για να μην τον εκθέσει στο επικίνδυνο πνεύμα της λύπης του χορηγεί το βάλσαμο της παρηγοριάς.
«Δεν εκπλήττομαι του λέγει – για το πάθημά σου. Δεν σε κατακρίνω γι’ αυτό αγαπητέ. Μόνο ο Θεός είναι άπταιστος και ανίκητος. Εμείς βλέπουμε ότι και πολλοί Άγιοι υπέπεσαν σε τέτοιες αποπλανήσεις. Αλλά ο φιλανθρωπότατος Ιησούς μας δεν τους άφησε σ’ εκείνη την απάτη, αλλά τους έσωσε με θαυμαστό τρόπο.
»Δεν ήταν, σεβαστέ μου, αγιότατος και δοκιμότατος πατήρ ο Άγιος Κύριλλος ο Φιλεώτης; Και όμως στο τέλος της επιγείου ζωής του δεν έπεσε σ’ εκείνη τη φρικτή πλάνη; Ο Πανάγαθος όμως Θεός δεν τον άφησε μέχρι τέλους, αλλά τον έσωσε με θαυμαστό τρόπο.
»Δεν έπεσαν από άγνοια σε κακόδοξες αιρέσεις και ο αββάς Γεράσιμος και ο Μέγας Ιωαννίκιος και ο Άγιος Αυγουστίνος; Και όμως ο Θεός οικονόμησε τη λύτρωσή τους, και σήμερα τιμώνται και δοξάζονται από την Εκκλησία! Καθώς εκείνοι, επειδή είχαν άλλες θαυμάσιες αρετές, δεν εγκατελείφθησαν, και συ, αγαπητέ μου Γέροντα, θα εξέλθης νικητής».
Στην καρδιά του π. Καλλιστράτου υπήρχε αρκετό περιθώριο για να δράσει ο Θεός. Δεν έλειπε η αγαθή προαίρεσις. Απλώς δεν έτυχε να βοηθηθεί ως τώρα από έμπειρο και διακριτικό Γέροντα. Γι’ αυτό η επιστολή του γερο-Δανιήλ είχε άμεση επίδραση. Σαν δυνατό φως άρχισε να διασκορπίζει τα σκοτάδια που τόσα χρόνια σύγχυζαν το πνεύμα του. Όταν μάλιστα αργότερα έλαβε και δεύτερη επιστολή, απαλλάχθηκε τελείως από κάθε πλάνη και σατανική κίνηση. Και γεμάτος ταπείνωση έγραψε στο θεοφώτιστο Αγιορείτη Γέροντα:
«Η επιστολή σου ήταν δίστομος μάχαιρα εναντίον του εχθρού. Με ταχύτητα αστραπής εξαφανίσθηκε η ενέργεια του Σατανά, η πολυχρόνια αυτή τυραννία, που με εξαπάτησε να τη θεωρώ ενέργεια του Θεού και να καυχώμαι. Τώρα απορώ και εξίσταμαι πώς ενήργησε η σεβαστή οσιότης σου, πώς έδειξε απέναντί μου, σ’ εμένα το αίσχος των ανθρώπων, τον ευτελή και ανάξιο, τόση υπερβολική ταπείνωση, πώς ο παντεπόπτης Κύριος που δεν επιθυμεί το θάνατο του αμαρτωλού, ένευσε στην αγαθή καρδιά σου, ώστε να με σηκώσεις από την πτώση όπου με οδήγησε ο θηριώνυμος δράκοντας. Μου φάνηκες σαν άγγελος απεσταλμένος από το Θεό, διότι τα λόγια σου ήταν λόγια Θεού και μόλις τα διάβασα και τα κατενόησα, εξαφανίσθηκε όλη η ενέργεια του εχθρού.
»Μέγας ει, Κύριε, και θαυμαστά τα έργα σου…
»Με ποια γλώσσα να υμνήσω και να μεγαλύνω και να υψώσω αυτή την ευεργεσία! Με άκουσες και έσπευσες γρήγορα να μου ομιλήσεις για την απάτη και την πλάνη του σατανά. Δεν έχω χάρισμα να γράφω ωραία, για να βρω τα κατάλληλα λόγια να σε ευχαριστήσω. Ο Κύριος να σε ανταμείψει για όλα.
»Αυτά που συνέβησαν σ’ εμένα, οφείλονταν στην έλλειψη οδηγού. Ενώ έκανα νυκτομαχία, νόμιζα πως έκανα θεάρεστους αγώνες…»
Ο γερο-Δανιήλ συγκινήθηκε υπερβολικά από την τόσο ευχάριστη εξέλιξη της υποθέσεως. Και σχολίαζε την περίπτωση με τα εξής χαρακτηριστικά λόγια:
«Όλα προέρχονται από τον Πανάγαθον Θεόν. Είδε ο Θεός την πίστη του και με εφώτισε πώς να του απαντήσω. Αυτός ο άνθρωπος είχε καλή προαίρεση και φόβο Θεού, και γι’ αυτό τον λύτρωσε παράδοξα ο Κύριος. Εγώ δεν πίστευα πως θα λυτρωνόταν τόσο γρήγορα και πως ένας τέτοιος παλαιός αγωνιστής θα έδειχνε τόση πίστη και ταπείνωση. Είθε οι ευχές του να με ενισχύσουν κι εμένα που γράφω, αλλά δεν πράττω».
Ἀπό το βιβλίο
Σύγχρονες Ἁγιορείτικες μορφές
Δανιήλ Κατουνακιώτης
σελ. 57-61
Ἐκδόσεις
Ἱ. Μονής Παρακλήτου 2005
Μεταφορά στό Διαδίκτυο - Ἐπιμέλεια κειμένου : Ἀναβάσεις
Εὐχαριστοῦμε θερμά τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱ.Μ. Παρακλήτου γιά τήν ἄδεια
δημοσίευσης
ἀποσπασμάτων ἀπό τά βιβλία πού ἐκδίδει ἡ Ἱερά Μονή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου